De geschiendenis en het ontstaan van de HAN

Bron: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen bestaat sinds 1996. Op 1 februari 1996 wordt de Stichting Hogeschool van Arnhem en Nijmegen opgericht. Het gaat om een fusie van drie hogescholen.

Wie zijn de voorgangers van de HAN?

• Hogeschool Gelderland
• Hogeschool Nijmegen
• HEAO-Arnhem

Hogeschool Gelderland en Hogeschool Nijmegen zijn zelf ook resultaat van fusies. HEAO-Arnhem behoudt vanaf haar oprichting in 1968 haar zelfstandigheid. In 10 jaar tijd groeit de HAN uit tot een van de grotere hogescholen, met ruim 25.000 studenten, 64 bachelor- en 10 eigen masteropleidingen. Grote fusies doen zich niet meer voor. Wel start in september 2001 de Informatie en Communicatie Academie (ICA) als zelfstandig instituut naast de 4 al bestaande faculteiten. In 2005 voegt Academie Diedenoort Facility Management zich bij de HAN, als onderdeel van de Faculteit Economie en Management.

Aanleiding
Vanaf de jaren ´80 ontstaat er veel druk op het hoger onderwijs om samen te werken. In 1983 kent Nederland bijna 400 hbo-instellingen. Te veel, zo vindt minister Deetman van Onderwijs en Wetenschappen. De HBO-Raad is het met hem eens. Veel scholen zijn te klein om hun onderwijs goed te organiseren en ook financieel is het inefficiënt.

Op 13 september 1983 brengt Deetman zijn Beleidsnota Schaalvergroting, Taakverdeling en Concentratie (STC) uit. De HBO-Raad publiceert vrijwel tegelijkertijd de nota Versterking door Samenwerking. Uitgangspunt is: één stelsel voor Hoger Onderwijs. De veranderingen staan bekend onder de naam STC-operatie.

Doel van de STC-operatie
De STC-operatie moet leiden tot een structurele versterking van het hbo (onderwijskundig en organisatorisch) en is daarnaast een grote bezuinigingsoperatie. Er zijn veel consequenties:

• Op 1 augustus 1986 moet iedere instelling minimaal 600 studenten hebben.
• Alleen instellingen met meer dan 2500 studenten mogen nieuwe taken uitvoeren als vervolgonderwijs, onderzoek, 2e fase en onderwijsontwikkeling.
• Er moet één bevoegd gezag, één directie en één medezeggenschapsraad per instelling komen.
• Het financieringssysteem en de voorzieningen (o.a. voor nieuwbouw) moeten worden aangepast.
• Binnen de lumpsum financiering krijgen de instellingen een grotere autonomie en bestedingsvrijheid.

Dit alles moet leiden tot een bezuiniging van 68 miljoen gulden in 3 jaar. Voor nieuwe taken is 60 miljoen gulden beschikbaar.

Situatie in 1983
Enkele cijfers uit het hoger onderwijs:

• Nederland kent 368 hbo-instellingen
• 207 daarvan hebben minder dan 600 studenten
• 156 instellingen hebben tussen de 600 en 2500 studenten
• 5 instellingen hebben meer dan 2500 studenten
• 621 vestigingsplaatsen
• 69 hbo-studierichtingen
• Veel instellingen hebben al een fusieronde achter de rug om de eerste ronde van bezuinigingen te kunnen opvangen

Regio Arnhem-Nijmegen
Vanaf het midden van de jaren ´80 zoeken de eerste hogescholen samenwerking. Op dat moment bestaan in de regio Arnhem-Nijmegen bijna 20 zelfstandige instellingen. Bij de fusies spelen niet alleen de studierichtingen en de locatie een rol, maar vooral de denominatie. Er ontstaan 4 (nieuwe) hogescholen:

• Hogeschool Arnhem
• Hogeschool Interstudie
• Hogeschool Nijmegen
• HEAO-Arnhem

HEAO-Arnhem

Bron: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

In 1968 start HEAO-Arnhem met één directeur (Piet Berkouwer), één fulltime docent (Hans Toxopeus) en 125 (op één na mannelijke) studenten in een herenhuis aan het Bothaplein.

De studenten kunnen kiezen uit 3 opleidingen:

• Commerciële economie
• Bedrijfseconomie
• Economisch-juridisch

Het aantal studenten groeit snel en maakt regelmatige verhuizingen noodzakelijk. De HEAO hecht sterk aan haar zelfstandigheid, waardoor fusiebesprekingen moeilijk verlopen. In 1987 ketst de fusie dan ook op het laatste moment af met de andere partijen in de Hogeschool Arnhem. Tot 1996 blijft HEAO een zelfstandige school. Het laatste College van Bestuur bestaat uit: Jan de Koning (voorzitter), Henk van der Vlist en Annemarie Rima.

Hogeschool Nijmegen

Bron: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

In Nijmegen is de katholieke signatuur van een aantal hogescholen een belangrijke factor. Zij willen zich niet aansluiten bij Hogeschool Interstudie en zoeken aansluiting bij elkaar. In 1988 ontstaat Hogeschool Nijmegen uit:

• Katholiek Instituut voor Voortgezette Sociaal-Pedagogische Opleidingen
• Academie voor Educatieve Arbeid De Kopse Hof
• Academie Diëtetiek Nijmegen
• Katholieke Hogere School voor Verpleegkundigen
• Opleiding Logopedie Nijmegen
• Katholieke Pedagogische Hogeschool Nijmegen/Arnhem (= Katholieke Pabo Groenewoud en R.K. Pabo Arnhem)

De structuur bestaat uit 3 sectoren:

• Pabo
• Hoger Sociaal Agogisch Onderwijs (HSAO)
• Hoger Gezondheidszorg Onderwijs (HGZO)

Het College van Bestuur bestaat bij aanvang uit Wim de Heij (voorzitter), Jeanne Mulder en Ed Hermans. Vanaf 1993 bestaat het College van Bestuur uit Jeanne Mulder (voorzitter) en Ed Hermans. Zij bereiden de organisatie voor op verdere fusie.

Hogeschool Interstudie

Bron: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

In het Nijmeegse ontstaat al in 1983 samenwerking. Op 1 januari is Hogeschool Interstudie een feit, dankzij het samengaan van 5 instituten:

• MO-Opleidingen Gelderse Leergangen
• Nieuwe Lerarenopleiding Nijmegen
• Schoolopleiding (SO)
• Dag- en Avondopleiding voor Laboratoriumpersoneel (OLAN)
• Hogere en Middelbare Laboratoriumschool Oss

De naam Interstudie is niet nieuw. Ze wordt al eerder gebruikt door het samenwerkingsverband van MO-Opleidingen Gelderse Leergangen, Nieuwe Lerarenopleiding Nijmegen en Schoolopleiding.

Op 1 januari 1984 sluiten de beide fysiotherapieopleidingen in de regio zich bij Hogeschool Interstudie aan. De Pabo´s Klarenbeek en De Nieuwe Klokkenberg volgen 4 jaar later.

Op 1 januari 1988 is Hogeschool Interstudie ´compleet´:

• MO-Opleidingen Gelderse Leergangen
• Nieuwe Lerarenopleiding Nijmegen
• Schoolopleiding
• Dag- en Avondopleiding voor Laboratoriumpersoneel (OLAN)
• Hogere en Middelbare Laboratoriumschool Oss (alleen hbo-deel)
• Arnhemse Academie voor Fysiotherapie
• Opleidingsinstituut voor Fysiotherapie
• Christelijke Academie De Nieuwe Klokkenberg
• Klarenbeek Academie

De Hogere en Middelbare Laboratoriumschool Oss behoudt alleen de mbo-studenten. De hbo-studenten vertrekken naar Nijmegen. De nieuwe Hogeschool Interstudie heeft zowel in Nijmegen als in Arnhem opleidingen. De meeste opleidingen hebben een bijzonder neutrale signatuur, een enkele is protestants-christelijk.

Het College van Bestuur bestaat uit Piet Spruit (voorzitter), Leo van Beek, Ria van Muiswinkel en Dick Ruys.

In 1989 gaat Hogeschool Interstudie op in Hogeschool Gelderland.

Hogeschool Arnhem

Bron: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

In 1988 is Hogeschool Arnhem met ruim 2000 studenten een feit. Het is de STC-operatie (Schaalvergroting, Taakverdeling en Concentratie) die HTS Arnhem, Sociale Academie Gelderland, HTS Autotechniek en HEAO-Arnhem om de tafel brengt. De HTS Autotechniek heeft Apeldoorn als locatie, de overige hogescholen Arnhem. Alle instellingen zijn bijzonder neutraal. Heel lang lijken deze partijen het met elkaar eens te worden. Om ´5 voor 12´ besluit HEAO-Arnhem zelfstandig te blijven.

Hogeschool Arnhem bestaat uit:

• HTS Arnhem
• HTS Autotechniek
• Sociale Academie Gelderland

Er is nog niet echt sprake van één ´school´. Zo blijven de studenten Autotechniek in Apeldoorn, totdat de nieuwbouw in 1996 gereed is. Omdat HEAO-Arnhem zich terugtrekt, bestaat Hogeschool Arnhem maar uit 2 sectoren.

Het eerste College van Bestuur bestaat uit Olchert Brouwer (voorzitter), Jan Steuten en Wim Somsen. Steuten is afkomstig van de Sociale Academie Gelderland, Somsen van de HTS en Brouwer is de onafhankelijke buitenstaander. Hij zal in de komende fusies een belangrijke trekker zijn. In 1989 gaat Hogeschool Arnhem op in Hogeschool Gelderland.

Hogeschool Gelderland

Bron: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Op 1 januari 1989 gaan Hogeschool Arnhem en Hogeschool Interstudie op in Hogeschool Gelderland. Hogeschool Arnhem groeide een jaar eerder van ± 2000 naar 2700 studenten. Toch is de school een ´halfbakken product´. Met het afhaken van de HEAO beschikt Hogeschool Arnhem immers maar over 2 sectoren. Olchert Brouwer (College van Bestuur) richt zich vanaf de start op verdere schaalvergroting en gaat een samenwerking aan met Hogeschool Interstudie.

Voor het eerst is er niet langer sprake van sectoren, maar van faculteiten. Hogeschool Gelderland kent er 4:

• Educatie
• Techniek
• Gezondheidzorg
• Gedrag en Maatschappij

Het College van Bestuur bestaat uit Olchert Brouwer (voorzitter), Piet Spruit en Leo van Beek. In haar bestaan van 1989 tot 1996 groeit Hogeschool Gelderland uit tot zo´n 7000 studenten. Voor Olchert Brouwer is Hogeschool Gelderland echter van begin af aan al een tussenstap tot verdere groei. De eerste formele stap tot nog verdere groei wordt genomen in 1992: Hogeschool Gelderland richt samen met Hogeschool Nijmegen en HEAO-Arnhem de Stichting Gelderse Hogescholen op. Op 1 februari 1996 gaat deze stichting over in de HAN.

Lege kazernes werden stampvolle hogescholen

Bron: De Stentor

KAMPEN - Kazernes in de voormalige garnizoensstad Kampen werden vanaf 1976 rap gevuld door academies en hun duizenden studenten.

Hoe kwam het dat Kampen in korte tijd een echte HBO-stad werd? Sinds het vertrek van het laatste deel van het garnizoen in 1970 stonden de grote kazernecomplexen in de stad leeg. Met name de Van Heutsz en de Vloeddijkkazerne leken bij uitstek geschikt voor de huisvesting van hoger onderwijs. Wim Veenendaal, hoofd Bureau van de Theologische Hogeschool (synodaal), was de grote motor achter de komst van het HBO naar Kampen. Hij wilde in Kampen een klimaat scheppen dat de theologische universiteit voor de stad zou kunnen behouden. Veenendaal vond in burgemeester Sybren van Tuinen een bondgenoot. In augustus 1976 startte Christelijke Sociale Akademie De IJsselpoort met ongeveer honderd studenten in het Torengebouw van de Van Heutszkazerne, met in die eerste lichting onder meer de huidige voorzitter van de HBO-raad Doekle Terpstra en Gerda Verburg, nu minister van landbouw.

Twee jaar later volgde de Christelijke Akademie voor Beeldende Kunsten in de linkervleugel van de kazerne. Weer een jaar later kwam de Christelijke Akademie voor Expressie door Woord en Gebaar ofwel de theaterschool. De vierde hogeschool was de Christelijke Akademie voor Journalistiek die in 1981 van start ging. Op hun eerste schooldag was er nog geen inventaris, behalve een grote vuilnisemmer, waarvan de legende vertelt dat dit derhalve de zetel werd van de directeur.

In de voorjaarsvakantie van 1982 brandde een vleugel van de Van Heutszkazerne uit, waardoor de gloednieuwe inventaris van de studenten journalistiek alweer in vlammen opging. Toen de sociale academie in 1982 naar het oude Almere College aan het Engelenbergplantsoen vertrok, kwam de CAJ op hun beurt terecht in het Torengebouw.

De opkomst begon bij de sociale academie, de neergang ook. Door schaalvergroting in het onderwijs ontstond de hogeschool Windesheim in Zwolle, waar de sociale academie in 1987 naartoe verhuisde, daartoe gedwongen door een fikse terugloop in de aantallen studenten. In 1989 volgde de journalistenschool, omdat ze de enorme groei van het studentenaantal in Kampen niet meer konden bolwerken en in Zwolle nieuw konden bouwen. In 1997 vertrok de theaterschool en uiteindelijk in 2004 als laatste de kunstacademie. Sindsdien staat de Van Heutszkazerne weer leeg.